Gebouwen
Met ongeveer 3.000 monumenten is Utrecht de 2e monumentenstad van Nederland. Je vindt er veel bijzondere woonhuizen, maar ook kerken, kastelen en industriële complexen. De meeste monumenten zijn te vinden in de historische binnenstad. Sommigen zijn bijna duizend jaar oud! Maar ook in de nieuwe wijken zijn veel monumenten met een bijzonder verhaal.
Verhalen over gebouwen
Stadsvernieuwing 1970-1990: herstel en opbloei van de bestaande stad
Aan het begin van de jaren 70 waren er veel slechte woningen in de binnenstad. Straten raakten steeds meer verstopt door autoverkeer. Om problemen op te lossen kwamen er plannen voor sloop en nieuwbouw.
Slachthuis aan de Amsterdamsestraatweg
Aan de Amsterdamsestraatweg in Zuilen lag vanaf 1901 het slachthuis. Alleen de drie villa-achtige gebouwen zijn bewaard gebleven. Op de plek waar de andere gebouwen van het complex lagen, staat tegenwoordig woningbouw.
Het uitbreidingsplan van Moreelse
In 1664 presenteerde burgemeester Hendrick Moreelse grootse plannen voor Utrecht. De oppervlakte van de stad zou verdubbelen en omgeven worden door een moderne stadsverdediging.
De Utrechtse werven
Onze werven zijn een uniek in de wereld. Een monumentaal erfgoed waar we trots op zijn. Lees hier hoe de werven en hun werfkelders zijn ontstaan.
De Paulusabdij
De Paulusabdij was onderdeel van het Utrechtse kerkenkruis. Lees meer over dit verdwenen klooster.
Robijnhof
De beroemde Utrechtse architect Gerrit Rietveld ontwierp meerdere wooncomplexen voor de nieuwbouwwijk Hoograven.
Domtoren
De Domtoren, het symbool van Utrecht én de trots van de stad. Met zijn 112 meter en 32 centimeter is de Dom de hoogste kerktoren van Nederland.
Domplein
De ontwikkeling van het Domplein van Romeins fort tot aan de Reformatie. Bekijk in 3D hoe het Domplein veranderde.
Catharijneconvent
Lees over de geschiedenis van het Catharijneconvent: van Agathakapel tot museum, nagebouwd in 3D.
Tivoli aan de Oudegracht
Binnenkort komt er een hotel en kinderdagverblijf in de oude Tivoli aan de Oudegracht. Oorspronkelijk was het gebouw een klooster.
Villa Jongerius
Het complex van de Villa Jongerius is een opvallende verschijning. Met 3D brengen we de ontwikkeling van het complex in beeld.
Bastion Zonnenburg
Keizer Karel V liet vier zeer moderne bastions bouwen om de stad nog beter te kunnen verdedigen. Het bastion is nog vrijwel compleet bewaard.
Stadhuis
Het stadhuis van Utrecht bestaat uit verschillende middeleeuwse huizen. Deze gebouwen zijn door de eeuwen heen meerdere malen verbouwd.
Vrouwjuttenhof
Rond 1975 maakten de grote sloopplannen in de binnenstad plaats voor kleinschalige stadsvernieuwing zoals aan de Vrouwjuttenhof.
Huizen van Zocher
Aan de Van Asch van Wijckskade staan nog steeds enkele woningen die in 1829 door Zocher zijn ontworpen als onderdeel van het plan voor de singel.
Bijlhouwerstoren en Sterrenburg
In de 13e eeuw werd de Bijlhouwerstoren gebouwd om de stad beter te kunnen verdedigen. In de 16e eeuw kwam daar bastion Sterrenburg bij.
Middeleeuwse stadsmuur
In het Hieronymusplantsoen staat het enige restant van de laatmiddeleeuwse stadsmuur.
Bastion Manenburg
Bastion Manenburg werd in de 16e eeuw gebouwd en maakte deel uit van de vernieuwing van de stadsverdediging in opdracht van keizer Karel V.
Paardenveld
De naam het Paardenveld verwijst naar de paardenmarkt die er werd gehouden in de 16e eeuw. Tegenwoordig is het een park.
Steenhouwersmerken op de Dom
Tijdens de restauratie van de Domtoren zijn aanwijzingen gevonden die de werklieden gebruikten bij de bouw.
Tuynhuis van Kasteel de Haar
In 2020 bleek dat het Tuynhuis van Kasteel de Haar ooit een vogelverblijf was.
Werk aan de werf
Het onderhoud aan het wervengebied was altijd al een gedeelde verantwoordelijkheid van eigenaren en de stad.
Mariakerk
De Mariakerk werd in de 11e eeuw gebouwd. De kerk was het middelpunt van het grondgebied van het kapittel.
Staatsspoorwegen
In 1844 werd de eerste spoorlijn van Utrecht aangelegd: de lijn van Amsterdam naar Arnhem.
Sterrenbos
Buiten de singel lag vanaf 1729 een wandelpark in de vorm van een ster: een sterrenbos. Later kwam er bebouwing, zoals een universiteitsgebouw en een hofje waar arme mensen konden wonen.
Van universiteit tot rechtbank
Aan het eind van de 19e eeuw kwamen er universiteitsgebouwen langs de Catharijnesingel. Het laboratorium werd in 2000 onderdeel van het nieuwe gebouw van de rechtbank.
Catharijnesingel
De Catharijnesingel was tot het eind van de 19e eeuw een belangrijke vaarweg. Het was onderdeel van de 'Keulse vaart', de belangrijkste waterverbinding tussen Amsterdam en Keulen.
Academisch ziekenhuis
In 1872 kwam een universitair ziekenhuis aan de Catharijnesingel. Er kwamen steeds meer gebouwen bij. Inmiddels zijn die gesloopt of omgebouwd naar woningen.
Instituut voor Anatomie
In 1921 werd het Anatomiegebouw gebouwd. Een plek voor studenten die dierenarts wilden worden.
Instituut voor Hoefkunde
Het nieuwe Instituut Hoefkunde werd gebouwd aan de noordkant van de Poortstraat. Het was in gebruik van 1917 tot 1968.
Hondenstal
Een gevreesde hondenziekte was hondsdolheid. Dat moest onderzocht worden. En dat gebeurde in de Hondenstal.
Onderwijsgebouw
Diergeneeskunde werd steeds populairder. Daarom werd in 1877 het Onderwijsgebouw gebouwd met leslokalen en huisvesting.
Paardenstallen
Tegenover de paardenkathedraal stonden de paardenstallen. Met bovenop 2 kleine hooizolders.
Instituut voor Chirurgie
In het Instituut voor Chirurgie leerden studenten hoe ze dieren moesten opereren.
Poortgebouw en Gildestein
In 1821 opent de eerste opleiding voor veeartsen van Nederland in het Poortgebouw.
De bouw van de Domtoren
De geschiedenis van de Utrechtse Domkerk gaat ruim 1300 jaar terug. Lees meer over de bouw van Utrechts trots.
De westelijke burchtmuur
In de winter van 2025 is in de werfkelder van het huis Lichtegaard 5 een deel van de middeleeuwse ommuring van het Domplein in het zicht gekomen.
School aan het Ondiep 63
De school aan Ondiep 63 staat er sinds 1906, terwijl huizen in de wijk Ondiep pas in 1918 werden opgeleverd. De school werd gebouwd door de gemeente vanwege de invoering van de Leerplicht in 1900.
WOS8 en Basketbar: speelse architectuur
In de jaren negentig van de vorige eeuw stimuleerde de overheid aandacht voor architectuur bij de bouw van nieuwe gebouwen. Dit beleid is goed te zien bij WOS8 en de Basketbar.
De Rode Brug
Als de stad in de loop van de 20e eeuw flink groeit, wordt de Rode Brug een steeds belangrijkere route tussen noord en noordwest.
Nicolaïtoren
De romaanse Nicolaikerk heeft twee torens. De zuidelijke toren kreeg een bakstenen verhoging en een achthoekig torentje voor het carillon.
Janskerkhof
Het Janskerkhof is een van de oudste bewoonde plekken van Utrecht. Bekijk de transformatie van het Janskerkhof in 3D.
Paleis Lofen
Verborgen in de kelders aan de Vismarkt liggen de resten van een duizend jaar oud paleis.
Natuur op de forten
Op de forten van de Waterlinie komt bijzondere natuur voor. Er zijn veel dieren die beschutting zoeken op het terrein van de forten.
Jacobitoren
Het oudste deel van de Jacobitoren is gebouwd in de 13e eeuw. Lees hier meer over de toren, het carillon en het uurwerk van de toren van de Jacobikerk.
Geertetoren
De Geertetoren is aan het einde van de 13e eeuw gebouwd. Lees hier over de toren van de Geertekerk en het oudste slingeruurwerk van Nederland.
Buurtoren
De bouw van de Buurtoren is rond 1370 begonnen. Lees hier meer over de toren van de Buurkerk.
School Mecklenburglaan
De school aan het begin van de Mecklenburglaan is in 1918 gebouwd door ir. S.F. Loeb. Loeb was in die tijd de architect van de gemeente Utrecht.
Koetshuis Amelisweerd
Op landgoed Oud Amelisweerd staat naast het landhuis een bijbehorend koetshuis. Dat koetshuis is rond 1770 gebouwd.
Torenuurwerk Commiezenhuis
In 1858 werd een zogenoemd commiezenhuis gebouwd. Dit was het kantoor van de tolambtenaren. Lees hier meer over het torenuurwerk.
Toren van de Torenpleinkerk
De Torenpleinkerk is een van de oudste kerken van Nederland. De kerk staat ook bekend als Oude kerk of Sint Willibrordkerk.
Kerkje van Blauwkapel
Het kerkje Blauwkapel staat in het voormalige dorpje Blauwkapel. De kerk is vermoedelijk gebouwd aan het begin van de 16de eeuw.
Tolsteegpoort
De ommuurde stad Utrecht had aan elke zijde een toegangspoort. De middeleeuwse dubbele Tolsteegpoort was verreweg het meest indrukwekkend.
Weerdpoort
De Weerdpoort was de noordelijke toegang tot de stad en bestond uit een landpoort met ophaalbrug en een waterpoort.
Fort Blauwkapel
In 1818 werd in Blauwkapel een bomvrije kazerne gebouwd. Het eeuwenoude dorpje werd opeens een militaire vesting.
Fort aan de Klop
Fort aan de Klop ligt tegen de woonwijk Overvecht aan en is een van de weinige forten met een vrijstaand wachthuis.
Nieuwe Hollandse Waterlinie
De gemeente is eigenaar van 8 forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Utrechtse forten liggen ten oosten van de stad.
Fort De Bilt
Fort De Bilt werd gebouwd tussen 1816 en 1818. Het fort werd tussen 1875 en 1877 uitgebreid met een bomvrije kazerne.
De Vier Lunetten
De Vier Lunetten zijn de kleinste van de Utrechtse forten. Ze zijn gebouwd tussen 1822 en 1828.