Torenuurwerk Commiezenhuis
In 1858 werd een zogenoemd commiezenhuis gebouwd. Dit was het kantoor van de tolambtenaren. Het is in de plaats gekomen voor de gesloopte Wittevrouwenpoort. De Wittevrouwenpoort was de poort aan de oostkant van de stad.
Vroeger moest je belasting betalen als je een stad binnen wilde. Na afschaffing van die belasting, heeft het gebouw een andere functie gekregen.
Dakruiter
Het neoclassicistische gebouw heeft een zadeldak met in het midden een torentje. Zo een torentje heet een dakruiter. In dit vierkante torentje hangt een klok en er staat een mechanisch uurwerk.
Het gebouw is niet meer van de gemeente. Toen het verkocht is, zijn er goede afspraken gemaakt over het beheer en onderhoud van de klok en het uurwerk. De gemeente is nog steeds de eigenaar daarvan.
Torenuurwerk van het Commiezenhuis Wittevrouwen
In het dakruitertje staat een mechanisch torenuurwerk en een slagklokje. Het uurwerk is in 1840 in Parijs gemaakt door uurwerkmaker J. Wagner. De slagklok werd in 1554 door de Utrechtse klokkengieter Jan Tolhuys gegoten.
Het uurwerk lijkt heel erg veel op het grote uurwerk in de Domtoren. Alleen is het uurwerk in de Domtoren gemaakt door A. Borrel. Op zich is dat logisch, want Borrel nam in 1857 de zaak in Parijs over van Wagner. In feite lijkt het uurwerk in de Domtoren dus op het uurwerk in de voormalige politiepost Wittevrouwen en niet andersom.
Odulphus
De slagklok heeft de naam Odulphus en weegt ongeveer 200 kilo. De Odulphus is in 1554 door de Utrechtse klokkengieter Jan Tolhuys gegoten. Eerst heeft de Odulphus in de Oudmunsterkerk gehangen. Daarna is het klokje verplaatst naar de Wittevrouwenpoort. Na de sloop van de Wittevrouwenpoort is de klok in het commiezenhuis opgehangen, waar hij nu nog hangt.
De smeedijzeren ophangwerken en de slaghamers zijn van 1840. Het uurwerk heeft een pennengang. Dat is een gangrad met uitstekende pennen. De veer trekt de schaar steeds weer op zijn plek, waardoor de schaar 1 pen verspringt.
Temperatuurcompensatie
Het uurwerk heeft ook een temperatuurcompensatie. Een temperatuurcompensatie zorgt ervoor dat het uurwerk zowel in de zomer als in de winter gelijk blijft lopen. Ook heeft het uurwerk 1 slagwerk. Het slagwerk heeft 2 hamertrekkers. Die zorgen ervoor dat de hamers om de beurt op de klok slaan.
Het Commiezenhuis staat aan de Wittevrouwenstraat 44.
