Mariakerk
De romaanse Maria Major, ook wel Mariakerk genoemd, werd in de 11e eeuw gebouwd. De kerk was het middelpunt van de het grondgebied van het kapittel, de gemeenschap van geestelijken van St. Marie. Tegenwoordig is alleen de overdekte kloostergang rond de binnenplaats bewaard gebleven.
Sloop
Na de reformatie in de 16e eeuw raakte de kerk in verval. Sindsdien werd de kerk gebruikt als opslagplaats, toonzaal en Engelse kerk. In 1813 liet Napoleon de kerk afbreken. Alleen de kloostergang en het koor van de kerk bleven staan. Het koor was toen in gebruik als stadsmuziekzaal. In 1844 werd het koor alsnog gesloopt. De resten van het koor zijn nog te zien onder een glazen vloer van het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen (K&W). Sinds 1971 is in dit gebouw het Utrechts Conservatorium gevestigd.
Kloostergang en pandhof
De kloostergang was eeuwenlang in gebruik als begraafplaats. De deksels van de stenen grafkisten, sarcofagen, zijn nog in de vloer te zien. In de 19e eeuw stonden er kleine huisjes in de kloostergang. Begin 20e eeuw is de kloostergang ingrijpend gerestaureerd door de architect Pierre Cuypers.
De pandhof was vroeger de hof van de Mariakerk. De kloostergang loopt hieromheen. In de hof is een middeleeuwse tuin aangelegd waar ook veel Mariaplanten staan. Buurtbewoners van de werkgroep Pandhof Sinte Marie onderhouden deze tuin. Meer informatie over de tuin is te vinden op www.pandhofsintemarie.nl.
Duitse bunker op het plein
In 1940 bouwde de Duitse bezetter een bunker op het terrein van de voormalige Mariakerk. De bunker heeft er gestaan tot 1972. Het jaar daarop werd in de bestrating van het Maria Majorplein de plattegrond van de Mariakerk aangegeven. In 2022 heeft het plein een nieuwe inrichting gekregen. Dit was een idee van bewoners uit de buurt.
