Natuur op de forten
Op de forten van de Waterlinie komt bijzondere natuur voor. Er zijn veel dieren die beschutting zoeken op het terrein van de forten. Ook zijn er bijzondere planten die op maar weinig plekken in Nederland voorkomen.
Van begin 19e tot halverwege de 20e eeuw werden de forten als verdedigingsbouwwerk gebruikt. Al het groen dat er werd geplant, had een speciaal doel. Langs de oevers van de fortgrachten plantte men bijvoorbeeld stekelige meidoornhagen, een soort natuurlijk prikkeldraad tegen vijanden. Van de wilgen gebruikte men kleine takken (wilgentenen) om vuur van te maken voor verwarming en om op te koken. Ook vlocht men matten van de wilgentenen die in de loopgraven gebruikt konden worden.
Midden op de forten plantte men bomen zoals de kastanje en eik. Zo leek het fort zo veel mogelijk op een natuurlijk stuk landschap. In de jaren 60 van de vorige eeuw verloren de forten hun militaire functie. De forten werden niet of nauwelijks meer gebruikt. De natuur kon zich er ongestoord ontwikkelen.
Variatie
De forten zijn heel waardevol voor de natuur. Er zijn veel overgangen tussen verschillende grondsoorten zoals zand, klei en veen. Ook zijn er natte en droge gebieden en wisselen open plekken en dicht struikgewas elkaar af. Deze afwisseling maakt de forten voor veel dieren en planten een ideale plek om te leven.
Dieren op de forten
De forten hebben vaak een rustig karakter en door het vele groen trekken ze veel dieren aan. We zien dan ook regelmatig bijzondere dieren, waaronder boommarter, wezel, vos, reeën en das die op en rond de forten geschikt leefgebied vinden.
De forten van de waterlinie hebben ook een belangrijke functie voor vleermuizen. De kazematten, revers en groepsschuilplaatsen hebben door hun dikke muren en gronddek in de winter een permanent vochtig en stabiel binnenklimaat. Ze zijn daarmee ideaal voor de winterslaap van vleermuizen.
In de Utrechtse forten brengen tientallen vleermuizen de winter in rust en stilte door, waaronder baardvleermuis, franjestaart, watervleermuis en gewone grootoorvleermuis.
Goed kijken en luisteren
Ook blijkt dat de forten van groot belang zijn voor wilde bijen. Op en rond de Lunetten bijvoorbeeld leven ongeveer 75 soorten wilde bijen. Ze vinden er voedsel op de bloemrijke hooilandjes en maken nestjes in de kleigrond op het fort. En wie goed om zich heen kijkt en vooral luistert zal met een beetje geluk de ijsvogel langs zien schieten boven de fortgrachten.
De fortgrachten worden gevoed door regenwater, grondwater en water uit de Kromme Rijn. Dit is een ideale combinatie voor veel waterdieren. We maken de grachten rond de Utrechtse forten met regelmaat schoon. Zo blijft de kwaliteit van het water goed. In en rond de fortgrachten leven bijzondere diersoorten. Bijvoorbeeld de kleine watersalamander, ringslang, bittervoorn en kleine modderkruiper. Vooral aan de oostkant van libellen is de kans groot dat je een bijzonder libel ziet: de bruine korenbout.
Planten op de forten
Op de forten zijn veel verschillende planten te vinden. Vooral de hooilandjes – graslanden die we een of twee keer per jaar maaien - zijn erg soortenrijk. Door de vaak kalkhoudende bodems groeien er planten die elders zeldzaam zijn, waaronder orchideeën, aardaker, veldlathyrus, echt bitterkruid en gewone agronomie. Op de kademuren groeien muurvaren, steenbreekvaren en tongvaren, bovenop de muren vind je soms het zeldzame plat beemdgras.
Op en rond de forten groeien veel struiken. Hier kunnen dieren goed schuilen. We zien regelmatig wezels, vossen en reeën rond de forten. De gebouwen, die nat en koel zijn, zijn een perfecte schuilplek voor vleermuizen in winterslaap. Er zijn verschillende soorten, zoals de baardvleermuis, franjestaart en watervleermuis. Ook zijn er veel bijzondere vogels te vinden bij de forten. Bijvoorbeeld de ijsvogel, grote bonte specht, sperwer en bosuil.
De fortgrachten bestaan voor een deel uit regenwater en voor een deel uit grondwater. Dit is een ideale combinatie voor veel waterdieren. We maken de grachten rond de Utrechtse forten met regelmaat schoon. Zo blijft de kwaliteit van het water goed. In en rond de fortgrachten leven bijzondere diersoorten. Bijvoorbeeld de kleine watersalamander, ringslang, bittervoorn en kleine modderkruiper.
Hulp en contact Forten
Postadres
Gemeente Utrecht
Utrecht Vastgoed Organisatie
Postbus 16200
3500 CE Utrecht