Duitse Huis
Bekijk de ontwikkeling van het Duitse Huis aan de Springweg.
Het eerste Duitse Huis in Utrecht werd al rond 1231 gebouwd, net ten westen van de stad. Ruim 100 jaar later, in juni 1345, werd het weer in brand gestoken toen een Hollands leger Utrecht bestormde. 2 jaar later begon de bouw van een nieuw klooster. Dat kwam dit keer veilig binnen de stadsmuren te staan. Op dit panorama van M. van Hoorn uit ongeveer 1570 zie je de kloosterkerk van het Duitse Huis langs de Springweg.
Hoofdgebouw en kerk
Het oorspronkelijke klooster bestond uit een vrij lang hoofdgebouw met parallel daaraan een smalle, hoge kerk. In 1347 begon eerst de bouw van het hoofdgebouw. Op de begane grond waren de kapittelzaal en de eetzaal. Op de eerste verdieping was de slaapzaal en een ziekenzaal te vinden. Aan de zuidkant zat de oorspronkelijke keuken.
De kerk stortte tijdens de grote storm van 1674 in elkaar en is daarna grotendeels opgeruimd. Tijdens onderzoek vonden archeologen de fundamenten van het achterste deel van het koor (de koorsluiting) terug. Met die gegevens en een aantal bewaarde tekeningen, konden we een reconstructie maken. Waarschijnlijk zijn de kerk en het hoofdgebouw ongeveer even lang geweest.
Kerkkoor
Interieur
Commandeurswoning
Rond 1400 kreeg de commandeur van de Balije van Utrecht een aparte woning. Hij stond aan het hoofd van de Nederlandse vestiging van de Duitse Orde. De woning kwam tussen het hoofdgebouw en de kerk te staan en bestaat nog steeds. Tijdens onderzoek in de huidige woning vonden ze veel historische bouwsporen. Daarmee konden we een afbeelding van de allereerste opzet maken. Het huis had toen nog geen kelder. De noordelijke en de zuidelijke trapgevel hadden een grote schoorsteen aan de buitenkant.
Verbouwingen
Eind 15e eeuw veranderde er veel aan het klooster. Zo werd er een kluistoren gebouwd tegen de noordgevel van het hoofdgebouw. Het kloosterarchief kreeg daar een veilige plek. Ook de commandeurswoning werd uitgebreid met een grote vleugel. Deze liep door tot aan de Springweg. Zowel de oude woning als nieuwe vleugel kregen bovengrondse kelders. De eerste verdieping werd daardoor een zogeheten bel-etage: de etage boven een souterrain.
Het Duitse huis na de storm van 1674
Na de Reformatie van 1580 werd het complex steeds minder als klooster gebruikt. De leden van de Duitse orde woonden inmiddels op hun eigen landgoederen en kwamen alleen voor vergaderingen naar het Duitse Huis. Om die reden werd de kerk na de storm van 1674 niet meer opnieuw gebouwd. In 1698 werd de kerkruïne helemaal opgeruimd op de sacristie na. De indrukwekkende westgevel van het hoofdgebouw werd in 1700 afgebroken. Daarvoor in de plaats kwam een wat saaie, rechte gevel met een lijst. Die zie je links op deze tekening van Jan de Beijer uit 1744. (Het Utrechts Archief)
Na de restauratie
Tijdens de restauratie van het complex in de jaren 90 van de 20e eeuw, is de oostgevel weer in zijn vroegere uitstraling hersteld. De Ridderlijke Duitse Orde nam in 1995 zijn intrek in de voormalige commandeurswoning. Het klooster zelf is in 1999 in gebruik genomen als Grand Hotel Karel V. Vernoemd naar keizer Karel V die eind 1545 en begin 1546 in het toenmalige klooster logeerde.