Vroegmoderne tijd (1528‑1850)
![Afbeelding 3D, oude woningen uit de Vroege Middeleeuwen](/fileadmin/_processed_/2/1/csm_vroegmoderne__tijd_01e098a4d5.jpg)
De machtsgreep van Karel V maakt een einde aan de wereldlijke macht van de bisschop. Kasteel Vredenburg wordt gebouwd. Na de reformatie van 1580 worden veel kerken en kloosters verbouwd of gesloopt. De kerk- en kloosterterreinen die eeuwenlang verboden terrein waren voor gewone inwoners veranderen in openbare pleinen. In de 19e eeuw worden ook de stadsmuren afgebroken.
Verhalen uit de vroegmoderne tijd (1528 – 1850)
![Tivoli aan de Oudegracht](/fileadmin/_processed_/d/2/csm_regulierenklooster_-_1_dd1fb27267.png)
Tivoli aan de Oudegracht
Binnenkort komt er een hotel en kinderdagverblijf in de oude Tivoli aan de Oudegracht. Oorspronkelijk was het gebouw een klooster.
![Zoeken naar kasteel Vredenburg](/fileadmin/_processed_/8/1/csm_05-02_a74b2ae274.jpg)
Zoeken naar kasteel Vredenburg
Kasteel Vredenburg moest opstandige Utrechters onder de duim houden. Bekijk de bouw en sloop van het gehate kasteel.
![Stadhuis](/fileadmin/_processed_/d/5/csm_Stadhuis_-_afbeelding_7_c59a69f6c2.jpg)
Stadhuis
Het Stadhuis van Utrecht bestaat uit verschillende middeleeuwse huizen. Deze gebouwen zijn door de eeuwen heen meerdere malen verbouwd.
![Toren Het Paard](/fileadmin/_processed_/7/7/csm_gezicht-op-weerdsingel-met-toren-het-Paard_0bb330ed76.jpg)
Toren Het Paard
In de 16e eeuw werd de stadsverdediging vernieuwd. In het noorden kwamen 7 geschutstorens.
![Werk aan de werf](/fileadmin/_processed_/6/7/csm_16-03_c54f3058c9.jpeg)
Werk aan de werf
Het onderhoud aan het wervengebied was altijd al een gedeelde verantwoordelijkheid van eigenaren en de stad.
![Plompetoren](/fileadmin/_processed_/a/f/csm_Plompetoren-met-waterpoort_d1d1268deb.jpg)
Plompetoren
De Plompetoren beveiligde eeuwenlang de ingang naar de Plompetorengracht. Het was een van de vier waterpoorten van de stad.
![Middeleeuwse stadsmuur](/fileadmin/_processed_/4/a/csm_1-Restant-stadsmuur-bij-Hieronymusplantsoen_381071a69a.jpg)
Middeleeuwse stadsmuur
In het Hieronymusplantsoen staat het enige restant van de laatmiddeleeuwse stadsmuur.
![Paardenveld](/fileadmin/_processed_/a/a/csm_3-paardenveld-tegenwoordig-als-park_8f281cfcfb.jpg)
Paardenveld
De naam het Paardenveld verwijst naar de paardenmarkt die er werd gehouden in de 16e eeuw. Tegenwoordig is het een park.
![Het uitbreidingsplan van Moreelse: een plan dat er nooit kwam](/fileadmin/_processed_/a/8/csm_moreelse-route-plan-moreelse_88588bd6ae.png)
Het uitbreidingsplan van Moreelse
In 1664 presenteerde burgemeester Hendrick Moreelse grootse plannen voor Utrecht. De oppervlakte van de stad zou verdubbelen en omgeven worden door een moderne stadsverdediging.
![Sterrenbos](/fileadmin/_processed_/9/2/csm_moreelse-route-sterrenhof_40331303c4.jpg)
Sterrenbos
Buiten de singel lag vanaf 1729 een wandelpark in de vorm van een ster: een sterrenbos. Later kwam er bebouwing, zoals een universiteitsgebouw en een hofje waar arme mensen konden wonen.
![Catharijnesingel](/fileadmin/_processed_/0/3/csm_moreelse-route-catharijnesingel_81639ee595.jpg)
Catharijnesingel
De Catharijnesingel was tot het eind van de 19e eeuw een belangrijke vaarweg. Het was onderdeel van de 'Keulse vaart', de belangrijkste waterverbinding tussen Amsterdam en Keulen.
![Boerderij de Coehoorn](/fileadmin/_processed_/6/1/csm_Coehoorn_-_5_6e6c65f61e.jpg)
Boerderij de Coehoorn
Tijdens de sloop van de 20e-eeuwse boerderij de Coehoorn vonden archeologen de resten van een imposante 17e-eeuwse voorganger.
![Domplein](/fileadmin/_processed_/0/a/csm_Domplein_-_afbeelding_8_de19cea9bf.jpg)
Domplein
De ontwikkeling van het Domplein van Romeins fort tot aan de Reformatie. Bekijk in 3D hoe het Domplein veranderde.
![Catharijneconvent](/fileadmin/_processed_/6/3/csm_headerCatharijne_eb228d4f15.jpg)
Catharijneconvent
Lees over de geschiedenis van het Catharijneconvent: van Agathakapel tot museum, nagebouwd in 3D.
![De Utrechtse stadsverdediging](/fileadmin/_processed_/9/0/csm_willemplantsoen-reconstructie_0bc482118d.jpg)
De Utrechtse stadsverdediging
In 1122 legden de Utrechters een stadsverdediging aan. Het was een enorm karwei dat door de eeuwen heen veel werk, tijd en geld zou vragen.
![Bastion Zonnenburg](/fileadmin/_processed_/1/d/csm_Zonnenburg-reconstructie_d13b6bd51d.jpg)
Bastion Zonnenburg
Keizer Karel V liet vier zeer moderne bastions bouwen om de stad nog beter te kunnen verdedigen. Het bastion is nog vrijwel compleet bewaard.
![Huizen van Zocher](/fileadmin/_processed_/f/d/csm_1-Tekening-woningen-Van-Asch-van-Wijckskade-ca1835_76a9578e1a.jpg)
Huizen van Zocher
Aan de Van Asch van Wijckskade staan nog steeds enkele woningen die in 1829 door Zocher zijn ontworpen als onderdeel van het plan voor de singel.
![Bijlhouwerstoren en Sterrenburg](/fileadmin/_processed_/c/1/csm_1-stadswal-met-Bijlhouwerstoren-en-wachthuisje-ca1665_cfcc204f5c.jpg)
Bijlhouwerstoren en Sterrenburg
In de 13e eeuw werd de Bijlhouwerstoren gebouwd om de stad beter te kunnen verdedigen. In de 16e eeuw kwam daar bastion Sterrenburg bij.
![Bolwerk Lepelenburg](/fileadmin/_processed_/3/c/csm_1-deel-kaart-met-bolwerk-Lepelenburg-en-Lucasbolwerk-1644_6205735df1.png)
Bolwerk Lepelenburg
Lepelenburg werd eind 16e eeuw gebouwd als groot aarden bolwerk. In de 19e eeuw werd het als park opgenomen in het Zocherplantsoen.
![Bastion Manenburg](/fileadmin/_processed_/1/c/csm_1-bastion-Manenburg-rond-1650_23e7b50f78.jpg)
Bastion Manenburg
Bastion Manenburg werd in de 16e eeuw gebouwd en maakte deel uit van de vernieuwing van de stadsverdediging in opdracht van keizer Karel V.
![Hommelbos: een tuin van landgoed Welgelegen](/fileadmin/_processed_/a/1/csm_Huis-Welgelegen-1927_0bf29a8780.jpg)
Hommelbos: een tuin van landgoed Welgelegen
Het Hommelbos is een overblijfsel van een tuin die aan het eind van de 19e eeuw werd aangelegd op het landgoed Welgelegen.
![Catharijnepoort](/fileadmin/_processed_/6/4/csm_catharijnepoort_68c0859da9.jpg)
Catharijnepoort
De Catharijnepoort was de best verdedigbare stadspoort van Utrecht. Utrechters noemden hem ook wel de Hollandse poort.
![Jacobitoren](/fileadmin/_processed_/7/e/csm_Jacobitoren0_3a0219f88a.jpg)
Jacobitoren
Het oudste deel van de Jacobitoren is gebouwd in de 13e eeuw. Lees hier meer over de toren, het carillon en het uurwerk van de toren van de Jacobikerk.
![Geertetoren](/fileadmin/_processed_/5/d/csm_geertekerk_-_X157243_-_L_8584_78ca2f24c5.jpg)
Geertetoren
De Geertetoren is aan het einde van de 13e eeuw gebouwd. Lees hier over de toren van de Geertekerk en het oudste slingeruurwerk van Nederland.
![Koetshuis Amelisweerd](/fileadmin/_processed_/b/8/csm_Koetshuis_Amelisweerd_-_X185812_-_B_789-J_06d18ca90e.jpg)
Koetshuis Amelisweerd
Op landgoed Oud Amelisweerd staat naast het landhuis een bijbehorend koetshuis. Dat koetshuis is rond 1770 gebouwd.
![Kerkje van Blauwkapel](/fileadmin/_processed_/7/7/csm_Blauwkapel2_e015b84785.jpg)
Kerkje van Blauwkapel
Het kerkje Blauwkapel staat in het voormalige dorpje Blauwkapel. De kerk is vermoedelijk gebouwd aan het begin van de 16de eeuw.
![Smeetoren](/fileadmin/_processed_/9/b/csm_Smeetoren-1730-schaatsen-op-singel_c0aa6ec788.jpg)
Smeetoren
De vierkante Smeetoren uit de 12e eeuw is een van de oudste verdedigingstorens van Utrecht.
![Tolsteegpoort](/fileadmin/_processed_/6/4/csm_Tolsteegpoort-reconstructie_fa9e4d7458.jpg)
Tolsteegpoort
De ommuurde stad Utrecht had aan elke zijde een toegangspoort. De middeleeuwse dubbele Tolsteegpoort was verreweg het meest indrukwekkend.
![Weerdpoort](/fileadmin/_processed_/a/3/csm_Weerdpoort-reconstructie_a42937600d.jpeg)
Weerdpoort
De Weerdpoort was de noordelijke toegang tot de stad en bestond uit een landpoort met ophaalbrug en een waterpoort.
![Fort de Gagel](/fileadmin/_processed_/8/1/csm_Fort_de_Gagel_vanaf_dronehoogte_-_Afbeelding_1_7098b5601d.jpg)
Fort de Gagel
Fort de Gagel werd in 1819 gebouwd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
![Fort Blauwkapel](/fileadmin/_processed_/5/0/csm_Fort_Blauwkapel_HUA_86c6a9db2b.jpg)
Fort Blauwkapel
In 1818 werd in Blauwkapel een bomvrije kazerne gebouwd. Het eeuwenoude dorpje werd opeens een militaire vesting.
![Fort aan de Klop](/fileadmin/_processed_/1/9/csm_fort_de_klop_-_495_3e3a9c946c.jpg)
Fort aan de Klop
Fort aan de Klop ligt tegen de woonwijk Overvecht aan en is een van de weinige forten met een vrijstaand wachthuis.
![Nieuwe Hollandse Waterlinie](/fileadmin/_processed_/3/8/csm_DJI_0281_-_waterlinie_70b149858a.jpg)
Nieuwe Hollandse Waterlinie
De gemeente is eigenaar van 8 forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Utrechtse forten liggen ten oosten van de stad.
![Fort De Bilt](/fileadmin/_processed_/6/a/csm_fort_de_bilt_-_X190044_-_900611_ff79667880.jpg)
Fort De Bilt
Fort De Bilt werd gebouwd tussen 1816 en 1818. Het fort werd tussen 1875 en 1877 uitgebreid met een bomvrije kazerne.
![De vier lunetten](/fileadmin/_processed_/e/b/csm_de_vier_lunetten_-_X39402_-_L4630_3652f64284.jpg)
De Vier Lunetten
De Vier Lunetten zijn de kleinste van de Utrechtse forten. Ze zijn gebouwd tussen 1822 en 1828.
![Natuur op de forten](/fileadmin/_processed_/a/8/csm_natuur_op_de_forten_-_X10170_-_L1602_b97f35ef04.jpg)
Natuur op de forten
Op de forten van de Waterlinie komt bijzondere natuur voor. Er zijn veel dieren die beschutting zoeken op het terrein van de forten.
![Singelroute](/fileadmin/_processed_/b/e/csm_singel-hersteld_0d58d502f3.jpg)
Singelroute
In 2020 ging de Utrechtse singel weer open. Een wandelroute vertelt het complete verhaal van de singel van stadsverdediging tot park.