Fort de Gagel
Fort de Gagel is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit was een militaire verdedigingslinie. Als de vijand zou binnenvallen, konden grote delen van het land onder water worden gezet. Hoger gelegen gebieden werden verdedigd vanuit forten.
Fort De Gagel werd in 1819 aangelegd bij het gehucht De Gagel. Het kwam bij de brug in de Gageldijk over de Westbroeksewetering. Vier jaar eerder was voor de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie al een damsluisje in de wetering gemaakt. De weg naar De Klop en de Gageldijk naar Blauwkapel was al hoger gemaakt. Met het sluisje kon het land onder water worden gezet. Daarmee werd de vijand gehinderd om verder op te trekken. Het fort was bedoeld om de wegen en het sluisje te bewaken.
Fort met wachthuis
Eerst was het fort alleen een aarden wal met daarop een houten wachthuisje. Zo’n fort heette een ‘redoute’. In 1852 werd dit houten wachthuisje vervangen door een gemetseld bomvrij gebouw. De huidige vorm kreeg het fort in 1878. Het aarden redoute werd in dat jaar vergroot en het wachthuis verbouwd. Daarnaast werden verschillende bijgebouwen toegevoegd. De Gagel was klaar voor de nieuwe oorlogsvoering van toen.
Verboden kringen
Tegenwoordig is nog goed te zien hoe het fort in het open landschap lag. Om goed uitzicht te hebben op de vijand waren er strenge regels voor het bebouwen en beplanten van het gebied rondom een fort. In de gebieden rondom de forten mocht alleen met vergunning van de Minister van Oorlog gebouwd worden. Deze gebieden werden ‘verboden kringen’ genoemd.
Groepsschuilplaatsen
Op het fort zijn betonnen groepsschuilplaatsen. Deze groepsschuilplaatsen zijn gebouwd in aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. Ze waren bedoeld voor de soldaten om in te schuilen als het open land te gevaarlijk werd.
Nieuwe functie
In 1951 werden de verboden kringen opgeheven en mocht er rond de forten weer gebouwd worden. In 1963 verloor de Nieuwe Hollandse Waterlinie definitief zijn militaire functie. De forten werden daarmee voor defensie overbodig. Fort de Gagel was drie jaar daarvoor al als vestingwerk opgeheven. Tussen 1969 en 1997 kocht de gemeente 8 Utrechtse forten. Fort de Gagel kwam in 1970 in bezit van de gemeente. De forten waren namelijk van hoge cultuurhistorische waarde. Fort de Gagel werd lange tijd nauwelijks gebruikt en onderhouden.
In 2022 is Fort De Gagel verbouwd en in gebruik genomen als restaurant. Fort en restaurant zijn dagelijks geopend vanaf 10.00 uur. Meer informatie vindt u op de website van Fort de Gagel.
3D-model van Fort de Gagel
Hulp en contact Forten
Postadres
Gemeente Utrecht
Utrecht Vastgoed Organisatie
Postbus 16200
3500 CE Utrecht