Oorlog en verdediging
De middeleeuwse stadsmuur, de Nieuwe Hollandse Waterlinie, Romeinse forten en stadskastelen dienden ter verdediging in tijden van oorlog.
Verhalen over oorlog en verdediging
Onder het Domplein
Onder het Domplein ligt 2000 jaar Utrechtse geschiedenis. Archeologisch onderzoek vertelt ons meer over dit bijzondere Unesco-werelderfgoed.
Romeinse Limes
De voormalige grens van het Romeinse Rijk door Nederland en een deel van Duitsland is sinds 2021 Unesco-werelderfgoed.
Domplein
De ontwikkeling van het Domplein van Romeins fort tot aan de Reformatie. Bekijk in 3D hoe het Domplein veranderde.
Zoeken naar kasteel Vredenburg
Kasteel Vredenburg moest opstandige Utrechters onder de duim houden. Bekijk de bouw en sloop van het gehate kasteel.
De Utrechtse stadsverdediging
In 1122 legden de Utrechters een stadsverdediging aan. Het was een enorm karwei dat door de eeuwen heen veel werk, tijd en geld zou vragen.
Bastion Zonnenburg
Keizer Karel V liet vier zeer moderne bastions bouwen om de stad nog beter te kunnen verdedigen. Het bastion is nog vrijwel compleet bewaard.
Plompetoren
De Plompetoren beveiligde eeuwenlang de ingang naar de Plompetorengracht. Het was een van de vier waterpoorten van de stad.
Romeinse wachttorens
Bekijk hoe de Romeinse wachttorens eruitzagen die langs de grens van het Romeinse Rijk stonden. In Utrecht zijn meerdere wachttorens teruggevonden.
Rond het Nicolaaskerkhof
Al in de 11e eeuw woonden er mensen in het zuidelijke deel van de Utrechtse binnenstad. Lees meer over dit stukje geschiedenis.
Bijlhouwerstoren en Sterrenburg
In de 13e eeuw werd de Bijlhouwerstoren gebouwd om de stad beter te kunnen verdedigen. In de 16e eeuw kwam daar bastion Sterrenburg bij.
Middeleeuwse stadsmuur
In het Hieronymusplantsoen staat het enige restant van de laatmiddeleeuwse stadsmuur.
Bolwerk Lepelenburg
Lepelenburg werd eind 16e eeuw gebouwd als groot aarden bolwerk. In de 19e eeuw werd het als park opgenomen in het Zocherplantsoen.
Bastion Manenburg
Bastion Manenburg werd in de 16e eeuw gebouwd en maakte deel uit van de vernieuwing van de stadsverdediging in opdracht van keizer Karel V.
Paardenveld
De naam het Paardenveld verwijst naar de paardenmarkt die er werd gehouden in de 16e eeuw. Tegenwoordig is het een park.
Toren Het Paard
In de 16e eeuw werd de stadsverdediging vernieuwd. In het noorden kwamen 7 geschutstorens.
Romeinse vondsten De Meern
Archeologen ontdekten in 2019 zeldzame Romeinse vondsten in De Meern vlakbij het voormalige fort.
Catharijnepoort
De Catharijnepoort was de best verdedigbare stadspoort van Utrecht. Utrechters noemden hem ook wel de Hollandse poort.
Bombardementen op de spoorwegen
In 1944 en ‘45 voerden geallieerde vliegtuigen meerdere bombardementen uit op Utrecht. Vooral de spoorwegen waren het doelwit, omdat ze een grote rol speelden bij Duitse transporten van oorlogsmateriaal.
Vleutense zwaard
Dit middeleeuws zwaard kwam tevoorschijn bij het uitbaggeren van de Bijleveld in Vleuten.
De westelijke burchtmuur
In de winter van 2025 is in de werfkelder van het huis Lichtegaard 5 een deel van de middeleeuwse ommuring van het Domplein in het zicht gekomen.
Duitse bommenwerper
Utrechtse archeologen onderzochten in 2010 een neergestorte Duitse bommenwerper. Lees was ze ontdekte over het vliegtuig.
Damsluisbrug
De Damsluisbrug werd in 1875 aangelegd over het verbindingskanaal tussen de fortgrachten van Lunet I en Lunet II. Eind 2025 opende de nieuwe brug op de plek van de oude damsluisbrug.
Natuur op de forten
Op de forten van de Waterlinie komt bijzondere natuur voor. Er zijn veel dieren die beschutting zoeken op het terrein van de forten.
Smeetoren
De vierkante Smeetoren uit de 12e eeuw is een van de oudste verdedigingstorens van Utrecht.
Tolsteegpoort
De ommuurde stad Utrecht had aan elke zijde een toegangspoort. De middeleeuwse dubbele Tolsteegpoort was verreweg het meest indrukwekkend.
Weerdpoort
De Weerdpoort was de noordelijke toegang tot de stad en bestond uit een landpoort met ophaalbrug en een waterpoort.
Fort Blauwkapel
In 1818 werd in Blauwkapel een bomvrije kazerne gebouwd. Het eeuwenoude dorpje werd opeens een militaire vesting.
Fort aan de Klop
Fort aan de Klop ligt tegen de woonwijk Overvecht aan en is een van de weinige forten met een vrijstaand wachthuis.
Nieuwe Hollandse Waterlinie
De gemeente is eigenaar van 8 forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Utrechtse forten liggen ten oosten van de stad.
Fort De Bilt
Fort De Bilt werd gebouwd tussen 1816 en 1818. Het fort werd tussen 1875 en 1877 uitgebreid met een bomvrije kazerne.
De Vier Lunetten
De Vier Lunetten zijn de kleinste van de Utrechtse forten. Ze zijn gebouwd tussen 1822 en 1828.