Folders

Dorp aan de rivier

Een nederzetting uit de tijd van Willibrord in Leidsche Rijn
Uitgave: november 2010

Uit grootschalig archeologisch onderzoek in Leidsche Rijn is gebleken dat op het moment dat de Engelse missionaris Willibrord in 695 het voormalige Romeinse fort van Utrecht inrichtte als uitvalsbasis voor zijn missiewerk onder de Friezen, het gebied stroomafwaarts van de Rijn al behoorlijk dichtbevolkt was. Een tot voorkort onbekende Merovingische nederzettingen is daar in 2005 opgegraven. De tientallen teruggevonden gebouwen en de vele duizenden vondsten uit de periode 575 tot 775 na Chr. laten zien hoe de nederzetting eruitzag en geven een mooi beeld van het dagelijks leven van de bewoners. Het is in Utrecht het grootste archeologische onderzoek van een vindplaats uit deze periode tot nu toe, en geeft een goede indruk van hoe de andere vroegmiddeleeuwse nederzettingen in Leidsche Rijn er uit moeten hebben gezien.

Dorp aan de rivier (pdf, 2,8MB)

Het Minstroomgebied

De geschiedenis van een Utrechts Hoveniersgebied
Uitgave: oktober 2010

Ten zuidoosten van de Oosterspoorbaan, schuin achter het Spoorwegmuseum ligt een oud tuindersgebied aan het riviertje de Minstroom. Deze vruchtbare grond trok al vanaf de middeleeuwen tuinders aan, die woonden in hovenierswoningen of boerderijen. De hoveniers vormden een besloten bevolkingsgroep, met eigen gebruiken en klederdracht. In deze brochure leest u welke plekken verwijzen naar de hoveniers die in het gebied rond de Minstroom eeuwenlang het land bewerkten.

Het Minstroomgebied (pdf, 3MB)

Historische winkelpuien in Utrecht

De winkelpui als visitekaartje van winkelier en stad 
Uitgave: juli 2010

Utrecht heeft een rijke historie als het gaat om winkelpuien. Deze geschiedenis vertelt niet alleen over de verschillende architectuurstijlen vanaf de eerste helft van de negentiende eeuw, maar ook over de groei van de stad, de industrialisatie en de opkomst van het openbaar vervoer. Hoewel in de loop van de tijd veel is veranderd, is een wandeling langs de Utrechtse winkelpuien zeker de moeite waard. Deze brochure voert u langs historische winkelpuien in straten als de Lijnmarkt, Oudegracht, Schoutenstraat en de Biltstraat.

Historische Winkelpuien in Utrecht (pdf, 1,6MB)

Paus Adrianus VI

Een Utrechtse timmermanszoon op de Heilige Stoel
Rondwandeling door de Utrechtse binnenstad
Uitgave: juni 2009

In 2009 herdacht Utrecht het 550-ste geboortejaar van paus Adrianus VI (1459-1523). De in Utrecht geboren timmermanszoon Adriaen Floriszoon Boeyens is de enige Nederlandse paus die er ooit is geweest. Hoewel Adriaen op jonge leeftijd Utrecht verliet, zou hij altijd sterk met de stad verbonden blijven. Deze stadswandeling voert langs de plekken in Utrecht die met Adrianus VI te maken hebben. Via zijn geboortehuis in de Brandstraat naar Paushuize aan de Kromme Nieuwegracht. Maar ook langs de soms al verdwenen middeleeuwse kerken waaraan hij verbonden was. Er is ook een Engelstalige versie van de brochure beschikbaar.

Paus Adrianus VI (pdf, 1,1MB) 

Pope Adrianus VI (pdf, 1,1MB)

Monumentaal Utrecht

Informatie over rijks- en gemeentelijke monumenten in Utrecht
Uitgave: mei 2009

De Domtoren, de Weerdsluis, het singelplantsoen, de Immanuëlkerk in Hoograven, het hoofdpostkantoor op de Neude en de veevoederfabriek Hooghiemstra aan de Biltsche Grift: Utrecht telt ongeveer 3.000 verschillende monumenten en is daarmee de tweede monumentenstad van Nederland. Belangrijk is dat dit cultuurhistorische erfgoed zo goed mogelijk wordt behouden. Wat dat voor eigenaren en gebruikers betekent, vindt u in deze brochure.

Monumentaal Utrecht (pdf, 1,3MB)

Werk aan de werf

Een middeleeuwse haven dwars door de stad
Uitgave: december 2008

De grachten van Utrecht zijn uniek in de wereld. Ze horen bij een ingenieus middeleeuws havencomplex van werven en werfkelders die in verbinding staan met de opslagkelders van de grachtenpanden. Eeuwenlang was de haven vol bedrijvigheid met schepen, hijskranen en marktkooplui die wijn, lakens, vis, graan, groente, fruit, hout, turf en vee verhandelden. En nog steeds vormen de grachten het bruisende middelpunt van de stad. Het verhaal achter de werven vindt u in deze brochure. Er is ook een Engelstalige versie van de brochure beschikbaar.

Werk aan de werf (pdf, 2,1MB)

Bustling Wharves (pdf, 2,2MB)

Sporen in de stad

Een wandeling langs archeologische en bouwhistorische onderzoeksgebieden in de Utrechtse binnenstad
Uitgave: september 2008

Al sinds 1972 wordt in Utrecht archeologisch en bouwhistorisch onderzoek verricht. Geen overbodige luxe in een stad die meer dan 2.000 jaar geschiedenis kent. Bewoningsporen uit de Utrechtse bodem vertellen veel over hoe mensen in vroegere tijden woonden en leefden. Over hoe ze werkten, wat ze aten en dronken, hoe ze kookten en hoe ze zichzelf vermaakten. De sporen die ze achterlieten laten zien hoe ze het land gebruikten en welke stedelijke ontwikkeling de stad heeft doorgemaakt. Deze stadswandeling voert u o.a. langs de Romeinse en middeleeuwse sporen rondom de Janskerk, de Pieterskerk en het Domplein.

Sporen in de stad (pdf, 3,7MB)

Kasteel Vredenburg

Op de drempel van een nieuwe tijd
Uitgave: december 2008

Alleen de fundamenten zijn nog over van het zestiende-eeuwse kasteel Vredenburg. De burcht werd gebouwd én gesloopt in een tijd vol verandering, waarin nieuwe oorlogswapens vroegen om nieuwe verdedigingswerken. Ook eindigde in die periode de wereldlijke macht van de Utrechtse bisschop en ging de stad deel uitmaken van het grote Europese rijk van Karel V. Uiteindelijk leidden politieke en religieuze twisten tot de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) en werd het kasteel afgebroken tijdens het bewind van Karels zoon Filips II. Deze brochure beschrijft de geschiedenis van Vredenburg en laat zien welke restanten bewaard zijn gebleven.

Kasteel Vredenburg (pdf, 2,3MB)

Fabriekssporen

Industrieel erfgoed in de gemeente Utrecht 
Uitgave: december 2008

Staalfabrieken, graansilo's, steenovens, elektriciteitscentrales, rioolgemalen en pakhuizen. Overal in de stad zijn nog duidelijke sporen te vinden van het industriële verleden dat Utrecht sinds de negentiende eeuw heeft doorgemaakt. De industriële gebouwen roepen een beeld op over de arbeidsomstandigheden en het dagelijkse leven van de vele arbeiders en hun bazen. In vrijwel alle Utrechtse wijken bleken nog fabriekssporen van vóór 1975 aanwezig te zijn. Deze brochure geeft een mooi overzicht van fabrieksschoorstenen tot losinstallaties.

Fabriekssporen (pdf, 2,3 MB)

Werken aan het spoor

Cultuurhistorische waardestelling van de spoorweggebouwen in de Cartesiusdriehoek en aan de 2e Daalsedijk
Uitgave: september 2008

Als stad waar het grootste spoorwegknooppunt van Nederland ligt, kent Utrecht een grote verscheidenheid aan erfgoed dat te maken heeft met de spoorwegen. Verspreid over de stad liggen stations, spoorbruggen, spoorwachtershuizen en 3 monumentale hoofdgebouwen. De invloed van de spoorwegen is ook terug te zien in de woningbouw. Ook de terreinen in de Cartesiusdriehoek en langs de 2e Daalsedijk horen bij dit erfgoed. Bij Cartesiusdriehoek gaat het om een rangeerterrein waar ook een oud autoherstelbedrijf van de spoorwegen staat. Langs de 2e Daalsedijk zijn werkplaatsen waarvan een gedeelte nu nog steeds in gebruik is. In dit rapport wordt de geschiedenis van deze terreinen weergegeven en de cultuur- en architectuurhistorische waarde van de afzonderlijke gebouwen en van de terreinen als geheel beschreven.

Werken aan het spoor (pdf, 1,8 MB)

De Tuinwijk

'Een buitengewoon aangename aanblik'
Uitgave: oktober 2007

In 1921 werd midden in de huidige Utrechtse wijk Tuinwijk een bijzondere buurt gebouwd van maar liefst 180 woningen. De ruim 85 jaar oude huizen zijn nu toe aan een renovatie. Om die zorgvuldig uit te voeren heeft de gemeente Utrecht voor eigenaar woningcorporatie Portaal onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de Tuinwijk. Een verhaal over mannen van het spoor, bakstenen van de Inktpot en wonen in het groen.

De Tuinwijk (pdf, 2,3 MB)

Gevels Utrechts stadhuis gereinigd met licht

Uitgave: juli 2007

Tussen de grote huizen langs de Oudegracht, staat als verdwaald een groot negentiende-eeuws gebouw met een classicistische gevel van hardsteen en zandsteen: het stadhuis van Utrecht. In 2000 is het grondig verbouwd en vernieuwd naar een ontwerp van de Spaanse architect Enric Miralles. Om deze vernieuwing verder af te maken, moest de zandstenen gevel met laserlicht gereinigd worden. In deze brochure vindt u informatie over de geschiedenis van het stadhuis en over de reinigingstechniek die voor de kwetsbare gevels werd toegepast.

Gevels stadhuis gereinigd met licht (pdf, 1,4MB) 

De Lessepsbuurt - een beeld vol harmonische afwisseling

Historisch onderzoek openbare ruimte Uitgave: juni 2006

Begin 2005 kreeg 'Steenhuis stedenbouw/landschap' de opdracht om de bijzondere geschiedenis van De Lessepsbuurt in Zuilen te onderzoeken. Het ging er vooral om na te gaan hoe de openbare ruimte er oorspronkelijk uitzag en wat de geschiedenis was van het gebruik en de inrichting van die ruimte. Het verzoek van de bewonerscommissie om afscheidingen tussen trottoirs en voortuinen te verbeteren, vormde de aanleiding voor het onderzoek. In samenwerking met de gemeente en Mitros is vervolgens niet alleen naar de hekken gekeken, maar naar de gehele openbare ruimte. In deze brochure vindt u de resultaten van het onderzoek en veel interessant archiefmateriaal.

De Lessepsbuurt (pdf, 3,5MB)

In het voetspoor van Sint-Maarten

Een bijzondere rondwandeling door de Utrechtse binnenstad: juli 2014

Al zo'n 1300 jaar geleden wijdde de zendeling Willibrord een kerkje op het huidige Domplein toe aan Sint-Maarten. Vanaf dat moment is deze heilige uit Tours, die ooit voor de poort van het Franse Amiens zijn mantel doormidden sneed om deze te delen met een bedelaar, voor altijd met de stad Utrecht verbonden gebleven. Zo waren zowel de romaanse als de gotische Domkerk toegewijd aan Sint-Maarten. Ook na de Reformatie van 1580 bleef Sint-Maarten een rol spelen. Zo verwijst het rood-witte stadswapen naar de gedeelde mantel van Sint-Maarten. De wandeling In het voetspoor van Sint-Maarten gaat door Utrechtse straten en langs pleinen, kerken, grachten en musea waar gebouwen, afbeeldingen en verhalen nog herinneren aan Sint-Maarten.

De wandeling is gemaakt door het Sint-Maartensberaad stad Utrecht en de Afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht, mede op initiatief van Toerisme Utrecht. De prachtig geïllustreerde en 24 pagina's tellende brochure met de wandeling is hier in het Nederlands en in het Engels te downloaden. Gedrukte exemplaren zijn verkrijgbaar bij de VVV op het Domplein 9 in Utrecht.

Nederlandse versie (pdf, 2,9MB)

English version (pdf, 2,9MB)