Carillon Nicolaïtoren
Het carillon van de Nicolaïkerk is in 1649 gegoten door de gebroeders Hemony. Het was toen 2 octaven groot. Een octaaf is een verzameling van oplopende tonen.
Een carillon of klokkenspel is een muziekinstrument. Het bestaat uit 1 of meerdere series klokken. De klokken zijn te bespelen met een klavier.
Het carillon hangt in de Zuidertoren.
In 1933 is het carillon met een octaaf uitgebreid. De 12 klokken voor deze uitbreiding zijn gegoten door de Engelse klokkengieter Taylor. De Taylorklokken waren van goede kwaliteit, maar bleken niet bij de aanwezige Hemony-reeks te passen.
Kindercarillon Domtoren
Klokkengieterij Petit en Fritsen in Aarle-Rixtel kreeg in 1957 de opdracht 12 nieuwe klokken te gieten. Met de 12 overgebleven klokken van Taylor is een kindercarillon gemaakt. Het kindercarillon staat opgesteld in de Domtoren.
Restauratie
In 1985 is de beiaard gerestaureerd door klokkengieterij Eijsbouts in Asten. Eijsbouts heeft bij deze gelegenheid nog 5 klokken gegoten. In 1988 kwamen daar nog 2 klokken bij. Die 2 klokken waren een cadeau van de Utrechtse Klokkenspel Vereniging (UKV). In 1988 bestond de UKV 60 jaar.
De totale omvang van het carillon is nu 3,5 octaaf: g1 (werkelijke toonhoogte): e1 – c2 – d2 – e2 – f2 – fis2 tot en met g5.
Speeltrommel in de Nicolaïtoren
De speeltrommel van de Nicolaïbeiaard is gemaakt tussen 1581-1585. Dat is dezelfde periode als het oude uurwerk. In 1933 is het oude uurwerk vervangen door een nieuw uurwerk. De oude speeltrommel is toen aangesloten op het nieuwe uurwerk.
Een speeltrommel is een cilinder met rijen horizontale en verticale gaten. Door ‘pennen’ op verschillende plekken in de trommel te steken, laat de trommel steeds een andere hamer op een klok slaan. Deze hamers slaan allemaal op een eigen klok. Zo ontstaat er bij het draaien een melodie van verschillende klokken.
35 hamers en 24 klokken
In 1933 is de speeltrommel ook breder gemaakt. Zo kon de speeltrommel ook de 12 nieuwe Taylorklokken bespelen. De trommel drijft nu 35 hamers aan die samen 24 klokken bespelen.
De antieke trommel is tegenwoordig elektrisch aangedreven. Ieder kwartier speelt de speeltrommel. De omvang van het automatisch kwartierspel is:
c – d – e – f – g – a – bes – b – c1 – cis – d – e – f – fis – g – gis – a – bes – b – c2 – cis – d – e – f.
Versteekprogramma
De speeltrommel wordt 2 keer per jaar verstoken. Dat betekent dat de trommel een andere melodie krijgt.
Stichting Culturele Evenementen Nicolaïkerk
Stichting Culturele Evenementen Nicolaïkerk organiseert concerten in de Nicolaïkerk. De 2 orgels en de beiaard spelen hierbij een grote rol. Zo zijn er jaarlijks orgelconcerten en is er ieder jaar een festival ‘nieuwe muziek in Klaas’. Vaak zijn er gastmuzikanten zoals ensembles, koren en solisten. Jong en oud zijn welkom bij de concerten.
In de zomer zijn er elke zondagmiddag concerten. De concerten beginnen met de wekelijkse beiaardbespeling van 14.00 tot 15.00 uur.
Kijk ook op www.nicolaiconcerten.nl.