Archeologisch rapport: Veranderend landschap en schuivende erven

Samenvatting

Een deel van de Heldammer stroomrug in Leidsche Rijn maakt onderdeel uit van een gebied dat reeds eeuwen bekend staat als Veldhuizen. De middeleeuwse bewoning daar gaat terug tot de 12e eeuw. Die oudste erven lagen direct ten zuiden van de Leidsche Rijn. De 13e- en 14e-eeuwse erven daarentegen lagen enkele honderden meters meer naar het zuiden. Een blik op de bodemkaart leert dat de 12e-eeuwse erven midden op de stroomrug lagen, terwijl de latere erven meer langs de rand daarvan waren gesitueerd. Door de grootschalige ontwatering van het gebied als gevolg van de cope-ontginningen (ontginning volgens contract in de 12e en 13e eeuw) klonk de bodem in het komgebied in, waardoor de oude stroomrug zichtbaar werd als een hoge rug in het landschap. Het laaggelegen komgebied was vanaf ongeveer 1250 alleen nog geschikt om als grasland, waardoor de boerderijen naar de overgang van bouwland naar grasland verschoven.

Met de uitkomsten van de opgraving in 1998 en een bestudering van de al bestaande informatie over de middeleeuwse bewoning zijn de ideeën over de veranderende erven verder uitgewerkt. Het blijkt dat de verschuiving zich aan de oostzijde van Veldhuizen aanzienlijk vroeger voltrok dan aan de westzijde. Dit heeft vermoedelijk te maken met de oriëntatie van de zuidelijke begrenzing van de stroomrug, waardoor aan de oostzijde van Veldhuizen het grasland aanzienlijk verder verwijderd lag van de oorspronkelijke erven langs de ontginningswetering dan aan de westzijde.

Rapport bekijken

Basisrapportage Archeologie 38: Veranderend landschap en schuivende erven (pdf 3,8 MB)