Uurwerk Nicolaïtoren
In de Nicolaïkerk staat een monumentaal uurwerk tentoongesteld. Het uurwerk is tussen 1581 en 1585 gemaakt door Guert Woutersz uit Amsterdam. Het bestond uit een gaand werk met foliot. Een klok met foliot is de voorloper van een klok met slinger.
Het uurwerk had verder slagwerken voor het hele en het halve uur en een speeltrommel. De speeltrommel was voor de zojuist aangeschafte beiaard die gemaakt is door Thomas Both.
Constructie torenuurwerk
Voor een torenuurwerk is de installatie heel compact. Het staat in een vierkante constructie van 2,20 meter bij 2,20 meter. De constructie is van smeedijzer en staat op een houten voet.
Het uurwerk liep al meteen niet goed. Het is daarom regelmatig gerepareerd.
Een belangrijke verbetering vond plaats rond 1700. Rond die tijd is het uurwerk aan de bovenkant met een slinger uitgebreid. De kleine Nicolaïtoren bood geen andere mogelijkheid dan een slinger boven op het uurwerk. Een uurwerk met slinger loopt nauwkeuriger dan een uurwerk met foliot.
Zuidertoren Nicolaïkerk
Tot 1933 stond het uurwerk in de Zuidertoren. Tijdens de torenrestauratie en de uitbreiding van de beiaard in 1933 is het uurwerk uit de toren verwijderd. Het uurwerk stond op de verdieping waar nu de luidklokken hangen.
Het uurwerk met slagwerk is na enige tijd tentoongesteld in de Egmondkapel van de Domtoren.
Rijksmuseum
In 1969 heeft de gemeente Utrecht het uurwerk voor langere tijd uitgeleend aan het Rijksmuseum. De gemeente en het Rijksmuseum hadden dat afgesproken in een bruikleenovereenkomst.
In het Rijksmuseum is het uurwerk gerestaureerd. Na de restauratie is het lopend opgesteld op de afdeling Nederlandse Geschiedenis.
In 2005 heeft het Rijksmuseum het uurwerk weer teruggegeven. Sindsdien is het werkend te bewonderen in het noordertransept van de Nicolaïkerk. De Nicolaïkerk heeft een plattegrond als een kruis. Het transept is de korte kant van het kruis. Het noordertransept is dus het transept aan de noordkant van de kerk. De Nicolaïkerk heeft ook een zuidertransept.
Elektrisch uurwerk Nicolaïtoren
De Nicolaïtoren heeft nu een elektrisch uurwerk. Een zender zorgt ervoor dat het uurwerk altijd gelijkloopt. Deze zender staat in verbinding met een atoomklok.
De oude speeltrommel uit 1581-1585 is nog steeds in gebruik. Wel is de speeltrommel aangepast aan de nieuwe situatie. Het zorgt ervoor dat de klokken van de Nicolaïkerk ieder kwartier te horen zijn. Lees meer over de speeltrommel op de pagina over het carillon.
Zonnewijzer Zuidertoren
Aan de Zuidertoren van de Nicolaïkerk hangt een zonnewijzer. De zonnewijzer is gericht op het zuidwesten.